Rakotwórcza herbata? Wypicie 200 ml yerba mate równie groźne jak wypalenie 100 papierosów

Co pewien czas pojawiają się doniesienia o rakotwórczym działaniu yerba mate. Każde nowe wyniki badań dowodzące rakotwórczych właściwości naparu z Ameryki Południowej falą zalewają portale internetowe powielane jako dobrze klikająca się „rewelacja”. Często w tego typu artykułach brakuje kontekstu.

Ponownie w różnych internetowych poradnikach związanych ze zdrowiem króluje nagłówek „yerba mate bardziej rakotwórcza niż papierosy”.

Czy możemy zaprzeczyć temu co się pisze? Nie do końca. Z całą pewnością nie czujemy się na siłach polemizować z wynikami badań laboratoriów i naukowców oraz naukowych publikacji. Chcemy jednak rzucić nieco innego światła na te, budzące niepokój, doniesienia.

Mówi się o najnowszych badaniach choć nie pojawiają się konkretne odniesienia. Udało nam się namierzyć prawdopodobne źródło zamieszania w postaci artykułu naukowego opublikowanego pod koniec stycznia bieżącego 2022 roku. Po raz kolejny badania skupiają się na wielopierścieniowych węglowodorach aromatycznych, czyli WWA (z angielskiego PAHs). Są to szkodliwe substancje powstałe w skutek niecałkowitego spalania substancji organicznej. Znaczne ilości tych substancji pochodzą z zanieczyszczenia powietrza. Nie biorąc pod uwagę osób palących, stwierdza się, że 99% przyswajanych przez człowieka WWA pochodzi z pożywienia. W dużej mierze spożywane są wraz z owocami i warzywami, na skórkach których gromadzą się zanieczyszczenia z powietrza. Powstają one jednak także w pożywieniu przetworzonym termicznie. Tworzą się na drodze ogrzewania substancji organicznej do temperatur w zakresie 350-700 st. C.

Nagromadzenie WWA stwierdzono w kawie i kakao, które poddane są procesowi palenia. Po za tym występują licznie w wyrobach mięsnych poddanych wędzeniu lub grillowaniu. Oto ilości jakie możemy znaleźć w kilku popularnych produktach spożywczych podane w mikrogramach na kg:

• jabłka do 60,
• kapusta do 40,
• margaryna do 35 (wynika to z zanieczyszczenia surowca oraz obróbki),
• płatki śniadaniowe do 16,
• wyroby mięsne do 15,
• wędzone ryby i mięso do 50,
• grillowane mięso według niektórych źródeł nawet do 320.

W yerba mate stwierdzono ich obecność na poziomie maksymalnym do 30 mikrogramów na kilogram. Jest to spora ilość, nie da się tego przeoczyć i rzeczywiście podanie takich wyników bez porównania może przerażać. Ciekawostką jest fakt, że herbata może zawierać podobne nagromadzenie WWA.

Czy możemy zgodzić się z nagłówkami mówiącymi o tym, że yerba mate jest bardziej rakotwórcza z uwagi na zawartość WWA niż palenie papierosów?

Zdecydowanie nie. Dym papierosowy z jednego papierosa zawiera w zależności od marki nawet ponad 1 mikrogram WWA. Jeśli więc przygotowujemy swoją mate z około 20 g suszu to zakładając, że całe zawarte w niej szkodliwe substancje przedostaną się do naparu i wypijemy je, dostarczymy sobie około 0,6 mikrograma WWA, ciągle więc mniej niż w jednym papierosie, mniej też niż w małym kęsie grillowanego mięsa i w małym, nieumytym jabłku. Nawet poranna porcja płatków śniadaniowych jest bardziej rakotwórcza niż yerba.

Wiele artykułów powołuje się na fakt, że naukowcy dowodzą rakotwórczości gorących napojów spożywanych w temperaturze powyżej 65 st.C. Duży nacisk kładzie się też na częsty nawyk łączenia gorących napojów, nie tylko yerba mate, ale szczególnie kawy, z paleniem papierosów. Tutaj dochodzi już kwestia indywidualnych nawyków.

Picie gorącej herbaty powoduje raka przełyku? Przeczytaj nasz komentarz tutaj.

Na zakończenie dodajmy jeszcze, że zgodnie z rozporządzeniem komisji Unii Europejskiej dopuszczalna ilość WWA w suszonych ziołach nie może przekroczyć 50 mikrogramów na kilogram produktu. Zarówno zatem herbata jak i yerba mate mieszczą się w normie.

Pozostaje nam więc uspokoić wszystkich yerbiarzy, skala problemu jest niewielka, a całe zamieszanie to zwykłe wywoływanie burzy w szklance wody. Tym zaś, nadal niespokojnym możemy polecić szeroko dostępne i coraz częściej produkowane wersje bezdymne ich ulubionego napoju.

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok

Po więcej zapraszamy do: Determination of polycyclic aromatic hydrocarbons in grilled meat Afsaneh Farhadian S. Jinap Faridah Abas Zaidul Islam Sakar, Polycyclic aromatic hydrocarbons in smoked fish – a critical review Andrzej Stołyhwoa Zdzisław E.Sikorskib, Państwowa Inspekcja Sanitarna – Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne (WWA) jako szczególna grupa związków – budowa, właściwości, zagrożenia, Polycyclic aromatic hydrocarbons in foods: human exposure through the diet in Catalonia, Spain Gemma Falcó, Jose L Domingo, Juan M Llobet, Angel Teixidó, Conrad Casas, Lutz Müller, The Occurrence of 16 EPA PAHs in Food – A Review Zuzana Zelinkova a and Thomas Wenzl, Evaluation of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons in Dried Leaves of Yerba Mate (Ilex paraguariensis) and Their Extraction into Infusions, María Victoria Panzl, Joseany M. S. Almeida, Marlin Pedrozo-Peñafiel, David Menchaca, Ricardo Q. Aucélio & Alejandra Rodríguez-Haralambides, EUROPEAN COMMISSION HEALTH and CONSUMER PROTECTION DIRECTORATE-GENERAL, Polycyclic Aromatic Hydrocarbons – Occurrence in foods, dietary exposure and health effects