Jaka herbata najbardziej pobudza

Często mówimy o herbacie mocnej lub słabej. Co jednak powinniśmy rozumieć przez „moc” naparu herbacianego? Zwykle mamy na myśli dwie kwestie.

• Napar pobudzający, czyli bogaty w kofeinę.
• Napar o wyrazistym smaku i kolorze, czyli taki, którego nie zdominują dodatki.

Tylko pozornie idzie to w parze. Parzenie herbaty to nic innego jak rozpuszczanie w wodzie substancji zawartych w liściach. Im liście drobniejsze i bogatsze w te substancje, woda cieplejsza, a parzenie dłuższe tym bogatszy będzie napar. Kofeina rozpuszcza się szybko i już krótko parzona herbata ma jej maksymalne stężenie.

Co wpływa na ilość kofeiny w herbacie?

Na to czy liście herbaciane mają zawierają dużo kofeiny i czy uda nam się ją przenieść do naparu wpływa szereg czynników. Pamiętajmy, że kofeina w naturze jest pestycydem i roślina za jej pomocą broni zwłaszcza najmłodsze liście, szczególnie narażone na ataki owadów. Nie jest to jednak jedyna zależność. Jak więc wygląda sprawa ilości kofeiny w herbacie? Oto kilka faktów.

• Może to być zaskoczeniem dla wielu osób, ale kolor samej herbaty ma drugorzędny wpływ na poziom kofeiny. Możemy z powodzeniem znaleźć herbatę czarną bogatszą w kofeinę niż zielona jak i vice versa.
• Więcej kofeiny znajdziemy w herbacie świeżej i jakościowej, zbieranej wiosną na plantacjach dobrze nawożonych i produkowanej z młodych liści.
• Aby w naszym kubku było więcej kofeiny powinniśmy użyć więcej suszu, a nie wydłużać parzenie. Skuteczniej i szybciej parzą się też herbaty drobniejsze.
• Kofeina łatwo się rozpuszcza, a co za tym idzie najwięcej jej znajdziemy w pierwszym naparze. Jeśli parzymy wielokrotnie te same fusy miejmy świadomość, że drugie parzenie jest w kofeinę uboższe.
• Napar zielonej herbaty ma zwykle mniej kofeiny niż napar czarnej z uwagi na niższą temperaturę parzenia. Gdybyśmy zaparzyli herbatę metodą cold brew, czyli zimną wodą poziom ten uzyskalibyśmy jeszcze niższy.
• Zawarte w herbacie polifenole i aminokwasy zmieniają metabolizm kofeiny i dodają własne działanie co sprawia, że odczucie po wypiciu kawy i herbaty o zbliżonej zawartości kofeiny jest inne.
• Najbogatszą w kofeinę herbatą jest zmielona na proszek, japońska zielona herbata matcha. Poza bardzo drobną postacią, która ułatwia ekstrakcję, jej napar ma postać zawiesiny, w praktyce jest tak jakbyśmy zjedli fusy po wypiciu herbaty.

Ile jest kofeiny w herbacie?

Powszechnie uważa się, że kawa jest napojem najbardziej pobudzającym i bardziej bogatym w kofeinę niż herbata. Nie jesteśmy w stanie dokładnie tego zmierzyć ponieważ zarówno różne kawy jak i herbaty mają różną jej zawartość, co więcej różne sposoby parzenia zmieniają zawartość kofeiny w filiżance tak bardzo, że jedyne na czym możemy bazować to spore uśrednienie. Uśrednienie to w dodatku bazuje na bardzo różnych wynikach pomiarów. Znaleźć możemy informacje, że herbata zawiera od kilku do niemal dwustu miligramów kofeiny na 100 ml naparu. Spójrzmy zatem na liczby.

• Kawa ma średnio więcej kofeiny niż herbata. Jest jednak zmielona drobniej niż najdrobniejsza liściasta herbata, a używa się jej wagowo trzykrotnie więcej niż herbaty (6 g na 100 ml).
• USDA określa średnią zawartość kofeiny w kubku czarnej herbaty (237 ml) na poziomie 47,4 mg
• W liściach herbaty jest więcej kofeiny niż w ziarnach kawy.
• Bardzo bogata w kofeinę czarna herbata może mieć jej więcej niż słabsza kawa.
• Herbata czarna w naparze ma nawet dwukrotnie więcej kofeiny niż zielona.
• Herbata matcha zawiera nawet dwukrotnie więcej kofeiny niż kawa, i nawet pięciokrotnie więcej niż parzona liściasta herbata zielona.

Herbata długo parzona a krótko

Nawyk długiego parzenia herbaty by była „mocna” jest głęboko osadzony w kulturze i tradycji herbacianej różnych regionów. Nasz gust w dużej mierze ukształtował się w podobnym czasie co reszty Europy, zwłaszcza krajów słynących z miłości do herbaty jak choćby Wielka Brytania. Długo parzona i esencjonalna herbata musi mieć swą moc, by nie zdominowały jej tradycyjne dodatki. Zwykle podawana jest z cukrem i mlekiem. Podobnie Hindusi, swoją herbatę z korzeniami i mlekiem muszą wręcz wygotować by jej aromat i smak mógł stawać w konkury z goździkami, cynamonem i imbirem.

W Maroko, miętową i obficie posłodzoną herbatę zieloną parzy się wrzątkiem za nic mając sobie zalecenia producentów. Wreszcie Turcy i Rosjanie przygotowują stężoną esencję, którą rozcieńczają wrzątkiem i słodzą. Podobnie my, Polacy do naszej ulubionej herbaty czarnej z cukrem i cytryną potrzebujemy bardziej wyrazistego naparu. Miejmy świadomość, że herbata taka nie jest bardziej pobudzająca od parzonej krótko. Koneserzy usiłują wydobyć z herbaty maksymalną ilość aromatu przy zbalansowanej zawartości w naparze substancji odpowiadających za gorycz i naturalną słodycz. Osoby chcące pić herbatę dla właściwości prozdrowotnych zwykle wybierają herbatę zieloną lub białą i parzą ją długo wrzątkiem. Gorzki i mało aromatyczny napar, co potwierdzają badania, ma większe stężenie substancji aktywnych trudniej rozpuszczalnych lecz nie kofeiny.

Co pobudza w herbacie?

Okazuje się, że według niektórych poglądów nawyk picia bogatych w kofeinę napojów nie jest do końca uzasadniony. Nasze złe samopoczucie często moglibyśmy zniwelować dostarczając sobie przeciwutleniaczy, które obniżają tak zwany stres oksydacyjny. Sama kofeina stosowana powinna być w wyjątkowych sytuacjach niedoboru snu i obniżonej koncentracji, na przykład przy nocnej jeździe samochodem. Mając na uwadze, że nawet 1/5 spożywanych przez nas przeciwutleniaczy pochodzi z napojów, coraz częściej poleca się przygotowywanie rano owocowych lub warzywnych smoothie z dodatkiem imbiru, kurkumy, spiruliny, proszku z młodego jęczmienia, cytrusów i wielu innych bogatych źródeł antyoksydantów. Uczucie pobudzenia i odświeżenia może okazać się pełniejsze niż po wypiciu napoju z kofeiną.

Wspomnieć o tym warto z uwagi na fakt, że herbata zielona, choć w naparze uboższa w kofeinę, dzięki dużej zawartości polifenoli o przeciwutleniającym potencjale oraz innych aktywnych substancji jak odprężająca i poprawiająca skupienie l-teanina, może dać uczucie pobudzenie znacznie większe niż herbata czarna lub kawa. Jest to też źródłem opinii wielu osób, że herbata zielona pobudza mocniej niż czarna, a zatem jest mocniejsza od niej.

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok