Jak zrobić samemu napój izotoniczny i napój energetyzujący, przepis

Czym jest napój energetyczny, a czym izotoniczny?

Definicja jest prostsza niż mogłoby się wydawać. Jedno i drugie przeznaczone jest do picia w czasie wysiłku. Izotoniki przeznaczone są do picia w czasie długotrwałego intensywnego wysiłku (na przykład w kolarstwie lub długodystansowych biegach) mają na celu uzupełnić węglowodany oraz sole wytracone wraz z potem i przede wszystkim dużą ilość wody.

Napój energetyzujący z kolei jest dedykowany osobom narażonym na wysiłek psychiczny (długa nauka, zadania pamięciowe), krótkotrwały wysiłek fizyczny, oraz zadania wymagające podwyższonej uwagi i skupienia (długa jazda samochodem). Ich zadaniem jest dostarczać do organizmu dużej dawki węglowodanów oraz kofeiny.

W praktyce najprostszy energetyk to kofeina i cukier rozpuszczone w wodzie, a izotonik to sól i cukier rozpuszczone w wodzie. Oczywiste jest, że w takiej postaci nikomu nie będzie to smakowało. Dla celów marketingowych warto dodać różnych innych substancji, takich jak witaminy oraz w przypadku energetyków dużych ilości tauryny, która ma przyśpieszać detoksykacje ciała oraz regenerować mięśnie, jej działanie jednak nie zostało na tym polu dowiedzione. Wiadomo jedynie, że wspomaga działanie kofeiny i jej wchłanianie. Warto zadbać także o smak i kolor. Tutaj pojawiają się kolejne dodatki.

Gdy jednak sprowadzimy oba napoje do najprostszej postaci okazuje się nagle, że łatwo możemy przyrządzić je w domu. Mamy wtedy kompozycję o pewnym dla nas składzie i ulubionych proporcjach i smaku.

Jak zrobić w domu izotonik i energetyk?

O ile z energetyzującym napojem jest prościej, ponieważ musimy zadbać tylko o dużą ilość cukru i kofeiny o tyle izotoniczny napój wymaga pewnej uwagi a nawet obliczeń. Od niego zatem zaczniemy.

Izotoniczny napój to taki który ma odpowiednio dobrane stężenie jonów dzięki czemu w kontakcie z błonką półprzepuszczalną pozostaje w równowadze ciśnienia osmotycznego. Dzięki odpowiedniemu stężeniu pozwala on szybko ugasić pragnienie i uzupełnić brakujące pierwiastki.

W praktyce sytuację łatwo sobie wyobrazić. Jeśli dostarczymy do żołądka roztwór soli o zbyt dużym stężeniu, czyli wyższym niż stężenie jonów w naszym płynie ustrojowym, błona półprzepuszczalna będzie dążyła do wyrównania stężeń. Okazuje się więc, że wypicie takie płynu doprowadzi do odwodnienia ponieważ potrzebny będzie dodatkowa ilość wody z naszego ciała dla wyrównania poziomu jonów. Jest to roztwór hipertoniczny. Jeśli natomiast stężenie roztworu będzie zbyt małe wtedy mamy do czynienia z odwrotną sytuacją i z roztworem hipotonicznym. Najkorzystniej jest zatem dostarczać do ciała roztwór izotoniczny.

Aby odpowiednio go przygotować potrzebna jest właściwa proporcja składników. Można ją osiągnąć na wiele sposobów używając różnych składników i rozpuszczalników.

Przepis na napój izotoniczny

Nasza propozycja bazuje na:

• zielonej, japońskiej herbacie sencha – będzie to źródło kofeiny (około 4mg na 100 ml czyli około 8 razy mniej niż w napoju energetyzującym) oraz witamin, mikroelementów i przeciwutleniaczy,
• miodzie – jako źródle glukozy,
• oraz soli kuchennej – której roztwór wodny jest stosowanym w medycynie płynem fizjologiczny.

Aby uzyskać 500 ml naszego napoju izotonicznego postępujemy zgodnie z przepisem.

Zaparzyć należy około 6-7g suszu herbacianego w 250ml wody. Następnie dodajemy 25g miodu, który w 95% stanowi glukozę łatwo przyswajalną dla naszego ciała. Taka ilość to dokładnie 23,75g czystej glukozy. Można użyć czystej glukozy, lecz w żadnym wypadku nie należy używać cukru ani białego ani trzcinowego ponieważ ten składa się z sacharozy, która jest innym cukrem. Następnie dodać należy 0,5g soli kuchennej. Warto zadbać o to by była to sól kamienna, na przykład himalajska ponieważ zawiera więcej różnych pierwiastków (aż 84) w tym niezbędne sód, potas, wapń i magnez. Typowa sól kuchenna to tylko chlorek sodu. Jodowana zawiera także jod. Z całą pewnością należy wystrzegać się przeciwzbrylaczy w soli ponieważ to oznacza dodatek żelazocyjanku potasu. 0,5g soli to dokładnie tyle ile brakuje nam do odpowiedniej osmotyczności. Całą miksturę dopełniamy wodą do objętości 500 ml i izotoniczny napój jest gotowy.

Jak przygotować napój energetyzujący?

Napój energetyzujący przygotować jest łatwiej. O ile już musimy go pić, to zdecydowanie warto zrobić go samemu ponieważ te, które można kupić są w wielu przypadkach zwyczajnie szkodliwe. Z całą pewnością nie powinny go pić osoby poniżej 16 roku życia oraz kobiety ciężarne i karmiące. Jest cała lista schorzeń, które wykluczają energetyki z diety takie jak choćby problemu z sercem i ciśnieniem oraz choroba wrzodowa i cukrzyca. Spożywanie napojów energetyzujących jako skutek uboczny powoduje uszkodzenie układu nerwowego oraz serca.

Napój energetyzujący przeciwskazania

W żadnym wypadku nie należy ich mieszać z alkoholem lub pić w tym samym czasie. Pomijając złudne uczucie trzeźwości, które może prowadzić do zatrucia alkoholowego mieszanina taka powoduje szybszą diurezę, która może doprowadzić do odwodnienia i decentralizacji układu krążenia a co za tym idzie do zbytniego obciążenia organizmu, zasłabnięć i utraty przytomności i przytłumienia układu nerwowego. W związku z tym w niektórych krajach UE zakazana jest sprzedaż takich napojów w klubach gdzie jest alkohol.

Jeżeli zatem zdecydujemy się przygotować sobie napój energetyczny samemu pamiętajmy, że powinien on być pijany w uzasadnionych sytuacjach. Nasz domowy będzie znacznie zdrowszy od kupnego ale i tak ważny jest umiar.

Podstawą naszego energetyka będzie zielona herbata matcha. Będzie to nasze źródło kofeiny. Matcha zawiera około 3% kofeiny. Przeciętny napój energetyzujący zawiera około 30-32 mg kofeiny na 100ml. Aby osiągnąć takie stężenie należy użyć około 1g tej herbaty. Zauważmy, że matcha jest herbatą wyjątkową. Zwykły napar herbaciany zawiera około 5 razy mniej kofeiny.

Kolejny składnik to cukier. Często jest to mieszanka sacharozy (czyli zwykłego białego cukru) i glukozy (czyli zdrowszego i łatwiej przyswajalnego cukru) ilość jaką należy zastosować by dorównać przeciętnemu energetykowi to około 11g na 100ml. W naszym przepisie zastosujemy znów miód jako źródło sacharozy co pozwoli dostarczyć cukru łatwo przyswajalnego, dającego szybszy efekt. Aby napój był wypijalny przy takiej ilości cukrów niezbędny jako regulator kwasowości jest kwas cytrynowy. My użyjemy soku z cytryny, który doda jeszcze witamin całej mieszaninie.

Aby przygotować 500ml napoju energetycznego postępujemy zgodnie z przepisem.

5g zielonej herbaty matcha zaparzamy w 400 ml wody. Po zaparzeniu dokładnie mieszamy ponieważ herbata będzie miała postać zawiesiny. Dodajemy następnie 50g miodu oraz sok z jednej cytryny czyli około 40-50ml.

Ile kalorii ma napój izotoniczny i napój energetyczny?

Na zakończenie jeszcze mała notatka dla sportowców liczących kalorie.

Jeśli chodzi o herbatę to jej kaloryczność jest znikoma. Źródła podają w herbacie 0% tłuszczy i zaledwie 1 g węglowodanów i 0,5g białka na 500ml. Jej kaloryczność zatem wynosi około 5 kCal na 500ml. Miód pszczeli ma 74 kCal w 25g, sól kaloryczności nie posiada, a sok z cytryny ma około 10 kCal. Łatwo zatem wyliczyć że pół litrowa porcja naszych napojów będzie miała dla napoju izotonicznego 79 kCal i dla energetyka 163 kCal.

Jak widać zatem własna produkcja takich napojów nie tylko zapewni nam kontrolę ilości i jakości składników ale także zdrowszą alternatywę dla kupowanych napojów markowych.

Autorem tekstu jest Adam Oberski i Rafał Przybylok