Gaiwan – jak parzyć herbatę w stylu gongfu i co warto wiedzieć

Najpopularniejszym naczyniem herbaciarza jest gaiwan. Można by powiedzieć, że to oznaka zaawansowanego miłośnika herbaty. Używanie gaiwana na co dzień to sygnał, że parzymy herbatę świadomie, uważnie i wybieramy herbaty dobrej jakości. Parzenie herbaty w stylu gongfu z użyciem gaiwana to prawdziwa sztuka i rytuał w jednym.

Choć początkowo może on sprawiać trudność osobom początkującym, szczególnie z uwagi na brak wylewki czy sitka, to jednak ci, którzy odkryją uroki i zalety parzenia w gaiwanie, nie zamienią go już na nic innego.

Co to jest gaiwan?

Gaiwan to czarka z pokrywką i – opcjonalnie – spodkiem. Charakterystyczny kształt czarki, wywinięty brzeg i uchwyt pokrywki przypominający grzybek ułatwiają obsługę. Spodek pełni funkcję zarówno praktyczną (ochrona przed oparzeniem), jak i symboliczną – wieczko to niebo, spodek to ziemia, a czarka z herbatą to człowiek.

Jak parzyć herbatę w gaiwanie?

Parzenie w gaiwanie jest proste i przyjemne, zwłaszcza w stylu gongfu cha, który zakłada użycie większej ilości suszu (nawet 5 g/100 ml) i krótkie, wielokrotne parzenia. Napar zlewamy przez lekko uchylone wieczko – bez sitka. Herbatę można wypić bezpośrednio z gaiwana, choć najczęściej przelewa się ją do dzbanuszka (chahaia), a następnie do czarek. Picie wprost z gaiwana jeszcze w XX wieku było normą, a spodek miał chronić przed gorącem.

Historia gaiwana

Pochodzenie gaiwana nie jest dokładnie znane, choć uznaje się, że naczynie zyskało swoją obecną formę w czasach dynastii Ming. Używano go głównie w prowincji Guangdong do parzenia herbat oolong. Niektóre źródła wskazują, że naczynie opisane w „Księdze herbaty” LuYu mogło być wczesną wersją gaiwana – choć brak tam wzmianki o pokrywce.

Jakie herbaty parzyć w gaiwanie?

Najlepiej sprawdzają się herbaty o dużych liściach: oolongi, czarne, zielone i puerhy. W przypadku drobnych liści warto użyć dodatkowego sitka. Porcelanowy gaiwan świetnie sprawdzi się przy herbatach niewymagających wrzątku – jak herbaty zielone. Dobrze trzymający ciepło gaiwan z gliny może z kolei podkreślić głębię smaku ciemniejszych herbat.

Wielu herbaciarzy posiada więcej niż jeden gaiwan – różniące się wielkością, materiałem czy zdobieniem. To nie tylko naczynie użytkowe, ale też element kultury i estetyki herbacianego rytuału.

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok