Czym słodzić herbatę zamiast cukru? Czym można posłodzić herbatę?

Cukier idzie w parze z herbatą niemalże od samego początku przyjaźni ludzi zachodu z chińskim naparem. Dość powiedzieć, że rynek herbaty i cukru były tak ze sobą związane, że oba towary traktowano jako dobra suplementarne.

W renesansie spożycie cukru wynosiło około 1 łyżkę na osobę rocznie tymczasem na początku XX wieku było to już 5 kg.

W dzisiejszych czasach wiele się zmieniło, mamy dostęp do różnych substancji słodzących i różne są nasze gusta, a także trendy w modzie. Wiele miejsca poświęcamy także kwestiom zdrowotnym. W czasach kiedy slogan „cukier krzepi” jest już ciekawostką z historii, świadomi niekorzystnego wpływu na nasze zdrowie nadmiernej ilości białego cukru sięgamy coraz chętniej po alternatywne środki słodzące, które dotąd bliżej znane były jedynie cierpiącym na cukrzycę.

Warto przyjrzeć się bliżej co, poza cukrem, możemy wsypać do naszej codziennej herbaty.

Cukier biały do słodzenia herbaty

Tak zwany cukier buraczany. Produkowany jest z buraków cukrowych i składa się niemalże z czystej sacharozy. Jego kariera rozpoczęła się w XIX wieku by wkrótce wyprzeć dominujący do tej pory cukier trzcinowy. Najczystszą odmianą cukru białego jest cukier rafinowany, który cechuje się białą barwą z ewentualnym niebieskawym odcieniem, jego roztwór jest bezbarwny, nie posiada zapachu ani obcych nut poza czystą słodyczą. Jest wybielany za pomocą siarczynu sodu i ultramaryny, oczyszcza się go węglem aktywowanym. Sama sacharoza to tak zwany dwucukier, który składa się z glukozy i fruktozy, cukrów prostych które mogą być metabolizowane przez nasze ciało. Sacharoza musi być zatem rozbita do tych dwóch cukrów by móc zostać przyswojona w organizmie.

Cukier trzcinowy do słodzenia herbaty

Jest to cukier produkowany z trzciny cukrowej. Jest najstarszym rodzajem cukru. W Azji odkryto słodki smak soku z trzciny i rozpoczęto jej zastosowanie i uprawę. Pierwszymi Europejczykami, którzy zetknęli się z „trzciną rodzącą miód” byli żołnierze Aleksandra Wielkiego w czasie jego podboju Azji. Cukier trzcinowy składa się w głównej mierze z sacharozy oraz z melasy w różnym udziale w zależności od rodzaju. Wyróżnia się w zależności od udziału melasy następujące rodzaje cukru trzcinowego, od najbardziej przetworzonego Turbinado, przez lekko karmelowy i wilgotny Demmerara po zupełnie ciemny i lepki Muscovado.

Melasa do słodzenia herbaty

Jest to ciemna i gęsta substancja przypominająca słodki syrop. Pozostaje po produkcji cukru w momencie kiedy dalsze jego odzyskiwanie nie jest już opłacalne. Słodycz w melasie zapewnia sacharoza, której jest w niej do 50%. Wyróżnia się różne melasy w zależności od surowca wyjściowego dla cukru. Najpopularniejsze są trzcinowa i buraczana. Melasa zawiera wiele cennych składników mineralnych i witamin, których nie ma w cukrze poddanym rafinacji.

Syrop glukozowo-fruktozowy do słodzenia herbaty

Jest to syrop pozyskiwany z kukurydzy. Składa się z fruktozy i glukozy w podobnych ilościach. Z uwagi na swoje właściwości jest chętnie stosowany w przemyśle spożywczym do słodzenia żywności, a zwłaszcza napojów. Przez wysoką zawartość fruktozy jest niekorzystny dla zdrowia. Stwierdzono, że obniża aktywność, przyśpiesza produkcję tkanki tłuszczowej, wzmaga apetyt oraz zwiększa otłuszczenie narządów wewnętrznych.

Fruktoza do słodzenia herbaty

To cukier prosty występujący głównie w owocach, stąd jego nazwa. Jest często polecany dla diabetyków, choć jak dowodzą badania mylnie. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest to, że fruktoza posiada szereg niekorzystnych właściwości. Mimo, że jest podobna do glukozy nasze ciało inaczej ją metabolizuje. O ile glukoza może być używana przez wszystkie komórki ciała, o tyle fruktoza metabolizuje się jedynie w wątrobie co prowadzi do powstania niebezpiecznych trójglicerydów co z kolei zwiększa ryzyko chorób układu krążenia oraz serca.

Sprzyja wystąpieniu miażdżycy przez nagromadzenie się kwasu moczanowego powstającego w czasie jej metabolizmu. Sprzyja wystąpieniu cukrzycy typu drugiego oraz hamuje sygnały o uczuciu sytości. Ponadto może sprzyjać artretyzmowi, nowotworom trzustki oraz chorobie Alzheimera. Można zastanowić się jak to się dzieje, że owoce są polecane jako zdrowa żywność, podczas gdy zawierają fruktozę. Okazuje się, że w większości owoców stosunek fruktozy do glukozy jest niewielki. Poza tym owoce zawierają witaminy i minerały oraz inne cenne dla naszego ciała substancje. Przed zjedzeniem zbyt dużej ilości owoców chroni nas natomiast naturalnie występujący w nich błonnik.

Glukoza do słodzenia herbaty

Jest to cukier prosty, który jako najłatwiej przyswajalny przez ludzkie ciało cukier stanowi główne źródło energii. Występuje w owocach i miodzie zwłaszcza w winogronach, stąd czasem nazywa się ją cukrem gronowym. W odróżnieniu od fruktozy ma nieco mniej słodki smak niż cukier biały. Glukoza jest inaczej metabolizowana niż fruktoza. Trafia ona do krwiobiegu gdzie odżywia komórki ciała.

Miód do słodzenia herbaty

Produkowany jest przez pszczoły z nektaru kwiatowego lub spadzi czyli wydzielin pasożytujących na drzewach owadów. Spotykany jest w dwóch postaciach: płynnej patoki oraz skrystalizowanego krupca. Miód może mieć różne odcienie i aromat w zależności od dominującego składnika, czyli przeważających gatunków roślin, na których żerowały pszczoły. Mamy zatem miód lipowy, mniszkowy, gryczany itp.

Miód zawiera bardzo dużo różnych substancji. Słodycz zawdzięcza glukozie i fruktozie, które stanowią dwie trzecie jego składu. Jeśli chodzi o właściwości prozdrowotne to wymienić trzeba dodawanie energii, właściwości dezynfekujące, ma działanie detoksykacyjne, żółciopędne, obniża ciśnienie krwi, ma właściwości przeciwzapalne.

Miód praktycznie jest odporny na zepsucie. Pamiętać jednak należy, ze wysoka temperatura negatywnie wpływa na jego właściwości prozdrowotne. Użyty do słodzenia gorącej herbaty może dostarczyć słodyczy i aromatu. Dla celów leczniczych spożywany powinien być na zimno.

Cukier palmowy i kokosowy do słodzenia herbaty

Są to spokrewnione ze sobą cukry pozyskiwane z soku różnego rodzaju palm. Cukier kokosowy pochodzi natomiast z kwiatów palmy kokosowej. Odparowany syrop używany jest w postaci płynnej lub po skrystalizowaniu. Składa się w większości z sacharozy. Może mieć różną barwę i aromat. Przypomina nieco cukier trzcinowy. W krajach azjatyckich jest popularny od niepamiętnych czasów.

Syrop klonowy do słodzenia herbaty

Kojarzy się niezmiennie z Kanadą, produkuje się go z odparowanego soku klonu. Znali go i używali już Indianie w czasach prekolumbijskich. Zawiera sacharozę w ilości do ¾ objętości, która daje mu słodycz. Uważany jest za zdrowszy od cukru słodzik ponieważ zawiera minerały i witaminy, a także pewną ilość przeciwutleniaczy.

Produkcja syropu klonowego polega na zgromadzeniu soku wyciekającego ze specjalnie nawierconych pni klonów. Sok ten zbiera się wczesną wiosną ponieważ po rozpoczęciu wegetacji rośliny zmienia się smak syropu. Odparowany sok daje syrop, który sprzedaje się bez konserwantów ani innych dodatków. Aby uzyskać litr syropu odparować należy nawet do 50 litrów soku klonowego.

Syrop z agawy do słodzenia herbaty

Produkowany jest w Meksyku z rdzenia agawy – rośliny kaktusowatej występującej szeroko w Ameryce Środkowej. Wyciśnięty rdzeń agawy daje syrop o wysokiej zawartości fruktozy, może ona stanowić nawet 90% cukrów w syropie. Mimo zatem, że posiada niewysoki indeks glikemiczny i jest słodsza od cukru nie należy z nim przesadzać. Fruktoza uważana jest za niezdrowy cukier, a poza nią w syropie z agawy nie ma zbyt wielu substancji odżywczych. Skład syropu z agawy przypomina skład syropu glukozowo-fruktozowego, zawiera jednak większą koncentrację fruktozy.

Ksylitol do słodzenia herbaty

Inaczej nazywany jest cukrem brzozowym ponieważ z jej kory jest pozyskiwany. Jest to chemicznie alkohol cukrowy mający słodki smak. Ma niewielki indeks glikemiczny dzięki czemu polecany jest dla diabetyków. Znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym jako słodzik. Pomaga utrzymać higienę jamy ustnej działając przeciwpruchniczo oraz pomagając likwidować płytkę nazębną i niektóre zakażenia. Poleca się go także osobom cierpiącym na nadwagę ponieważ zawiera 40% mniej kalorii od cukru.
Jest szkodliwy dla psów. Również nie każdy człowiek dobrze reaguje na alkohole cukrowe. Może w większej ilości powodować wzdęcia i biegunkę. Zaleca się wprowadzać go do diety stopniowo.

Erytrytol do słodzenia herbaty

Jest to kolejny po ksylitolu alkohol cukrowy pozyskiwany na drodze fermentacji glukozy, choć obecnie raczej syntezują go specjalne drożdże z gliceryny pozostałej po produkcji biopaliw. Cechuje się słodkim smakiem niedorównującym jednak cukrowi ponieważ posiada około 70% jego słodyczy. Nie jest przyswajany przez ciało człowieka i w całości zostaje wydalony, głównie z moczem, co za tym idzie nie posiada praktycznie kaloryczności ani indeksu glikemicznego. Nie ma wpływu na nasze ciało poza zdolnością do ograniczania fermentacji cukrów przez bakterie w ustach, zapobiega więc próchnicy. Stosowany jest jako słodzik dla diabetyków oraz w przemyśle spożywczym. W przeciwieństwie do innych stosowanych jako słodziki alkoholi cukrowych (mannitol, ksylitol) nie ma posmaku, pozostawia jedynie wrażenie chłodu w ustach.

Aspartam do słodzenia herbaty

Jest to sztuczny słodzik z grupy estrów. Powszechnie stosowany w napojach, słodyczach, a nawet lekach. Jego bezpieczeństwo jest obiektem kontrowersji. Trwa ostra batalia naukowców na temat rakotwórczości aspartamu. Jak by nie było poza domniemanym powodowaniem nowotworów, substancji tej przypisuje się powodowanie wielu innych objawów. W raporcie departamentu zdrowia w USA (US Department of Health and Human Services) podaje się wiele skutków niepożądanych jakie powoduje spożycie aspartamu. Wymienia się tutaj bóle i zawroty głowy, nudności, wysypki, dreszcze, drętwienie i skurcze mięśni, problemy z widzeniem i szum w uszach, przybieranie na wadze, depresja, częstoskurcz serca, trudności z zasypianiem, utrata smaku i pamięci oraz trudności z oddychaniem. Podobno do wystąpienia objawów wystarczy wypicie litra napoju słodzonego aspartamem.

Inne źródła podają, że aspartam jest jedną z najlepiej przebadanych substancji na świecie ponieważ przeszedł ponad 500 badań naukowych na ludziach w tym na osobach w różnym wieku, z nadwagą, z cukrzycą czy nawet na kobietach karmiących piersią. Wszystkie te badania potwierdziły bezpieczeństwo tej substancji. Sam aspartam występuje obecnie w przeszło 6000 produktów spożywczych i farmakologicznych. Jest 200 razy słodszy od cukru.

Stewia do słodzenia herbaty

Jest to roślina występująca w Ameryce Południowej i Środkowej. Znana jest ze swojego słodkiego smaku, który zawdzięcza zawartości stewiozydów. Stewiozydy zaś to substancje cechujące się smakiem nawet do 300 razy bardziej słodkim od zwykłej sacharozy. Stewiozydy dopuszczone są do użytku w przemyśle spożywczym do słodzenia różnych napojów i pokarmów. Popularne są także w postaci słodzików dla cierpiących na cukrzycę ponieważ nie podnoszą poziomu glukozy we krwi.

Cyklaminian sodu do słodzenia herbaty

Słodzik syntetyczny znajdujący zastosowanie w przemyśle spożywczym do słodzenia produktów oraz wyrobu słodzików. Jest 30 razy słodszy od cukru. Źródła podają, że może powodować uszkodzenia wątroby, raka pęcherza moczowego i deformację płodów u kobiet ciężarnych. Jako czysta substancja jest szkodliwy w przypadku połknięcie i kontaktu ze skóra. Powoduje podrażnienie błon śluzowych, oczu i górnych dróg oddechowych, u kobiet ciężarnych może powodować u płodu zespół Downa.

W USA jest zakazany jako dodatek do żywności i leków. Przed wstąpieniem do Unii Europejskiej również Wielka Brytania zakazała używania go w przemyśle spożywczym, jednak UE go nie zakazuje.

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok