Naprawa herbacianej ceramiki za pomocą złota

Każdy z nas na pewno potłukł choć raz jakieś swoje ulubione naczynie do herbaty. Czy to zwykły kubek czy kosztowna czarka, strata boli zawsze tak samo, ponieważ używaliśmy tego przedmiotu każdego dnia. Nie da się temu jednak zaradzić. Można próbować sklejać lub zwyczajnie kupić nową ceramikę. Co jednak jeśli potłukliśmy unikat wyjątkowo dla nas cenny i zwyczajnie nie możemy się rozstać z ulubionym naczyniem?

Naprawa ceramiki złotem

W Japonii wymyślono ciekawą technikę pozwalającą naprawić ulubioną ceramikę nadając jej dodatkowych walorów artystycznych. Kintsukuroi to w języku japońskim naprawianie złotem lub prościej kintsugi czyli złote łączenie. Jest to nic innego jak „sklejanie” potłuczonej ceramiki używając szlachetnego metalu. Nie odbywa się to jednak jak można przypuszczać za pomocą samego złota ponieważ niełatwo było by to zrobić. Kintsukuroi jest odmianą urushi-naoshi czyli naprawiania laką. Taka technika znana Japończykom od XVI wieku pozwala na sklejenie potłuczonych naczyń za pomocą laki czyli żywicy specjalnego drzewa. Z laki wykonuje się różne przedmioty, również naczynia. Dzięki swym właściwościom świetnie nadaje się do nadawania jej dowolnego kształtu i formy. Sztuka ta jest trudna i czasochłonna ale efekty robią wrażenie na każdym kto zetknął się z japońską sztuką. Łatanie i sklejanie laką łatwo sobie wyobrazić. Laka mogła być barwiona różnymi substancjami, na przykład ochrą. Japończycy wpadli jednak na pomysł by dodać do niej sproszkowanego złota co czyni z laki złote spoiwo. W ten sposób naprawione naczynia prezentują się niezwykle dostojnie i niejednokrotnie walory artystyczne „złotych żył” na naczyniu sprawiają, że podoba się ono bardziej niż przed stłuczeniem.

Metoda ta jest bardzo czasochłonna i droga dlatego nie używa się jej do naprawy pierwszego-lepszego naczynia lecz zwykle do naczyń zabytkowych i znacznej wartości.

Geneza powstania Kintsukuroi

Początki tej techniki wiążą się z osobą sioguna Yoshimasa Ashikaga. On to po tym gdy stłukł swą kosztowną czarkę herbacianą nie mógł się pogodzić z jej stratą więc wysłał ją do chin na naprawy. Okazało się, że Chińczycy zastosowali metalowe obejmy przypominające zszywki co zainspirowało sioguna do eksperymentów z łączeniem metalu i ceramiki. Głównie dlatego, że jak wieść niesie chińska robota bardzo nie przypadła mu do gustu. Pod jego wpływem miejscowi mistrzowie opracowali sztukę kintsukuroi, która tak bardzo się spodobała, że dochodziło nawet do celowego tłuczenia naczyń tylko po to by móc je znów naprawić.

Japończykom spodobało się naprawianie złotem z jeszcze jednej przyczyny. Technika ta świetnie komponowała się z ich filozofią, która mówi, że uszczerbki i zużycia nie są powodem do wstydu. Filozofia ta zakłada nieprzywiązywanie się do przedmiotów i nie przykładanie wagi do tego by były nowe i nieskazitelne. W wielu sytuacjach bardziej cenione są przedmioty noszące ślady użytkowania. Stąd właśnie technika uwidaczniająca wadę i zamieniająca ją w zaletę okazała się niezwykle spójna z tym światopoglądem.

Powstały nawet różne techniki naprawiania. Nie tylko potrafiono złączyć potłuczone naczynie złotym spoiwem ale także wykonać brakujący element, często stanowiący znaczną część zniszczonej ceramiki. Pojawiła się także najbardziej zjawiskowa wersja gdzie dobierano fragmenty różnych naczyń pasujących do siebie kształtem lecz nie wzorem i kolorem. Takie łączenie dawało efekt mozaiki.

Nie wiadomo czy w naszym kraju jubiler podjął by się złączenia potłuczonego naczynia za pomocą złota lub również stosowanego czasem srebra. Warto jednak spróbować jeśli na wzór sioguna z dawnej Japonii gotowi jesteście na wiele byle by nie rozstać się ze swoją ulubioną czarką.

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok.